30 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΡΕΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ

Εισήγηση του Γ.Κόνδη στο 5ο Συνέδριο Πολιτιστικών εντύπων που οργανώθηκε στην Αργολίδα στις 16, 17 & 18 Ιουνίου.




ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ : 30 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΡΕΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ

Κυρίες και κύριοι,

Αφού τυχαίνει να κλείνει αυτή η εξαιρετική τριήμερη συνάντηση με το περιοδικό «Αναγέννηση», ο εκδότης του κ. Γιάννης Ρηγόπουλος και όλοι οι συνεργάτες της έκδοσης θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους ανθρώπους του Highlights για την πρόσκληση και για την επιλογή της Αργολίδας, όπως επίσης και τον ΟΠΑΝΑΑΡ και τους υπόλοιπους συντελεστές που βοήθησαν να πραγματοποιηθεί αυτό το τριήμερο.

Παρουσιάζοντας μια πορεία 30 χρόνων, δεν θα επιμείνω στο θέμα της νεωτερικότητας για την οποία αναφέρθηκαν πολλά χθές. Εξάλλου ζούμε σε κοινωνίες που ονειρεύονται μετανεωτερικά, μιλώντας μια γλώσσα νεωτερική και ζώντας με τρόπους και ρυθμούς προνεωτερικούς.
Θα σταθώ έτσι περισσότερο στα χαρακτηριστικά της πορείας εκτός των τειχών. Μεγαλουργώντας για μια ακόμα φορά ο δαίμων του τυπογραφείου, προσπάθησε να αποτρέψει το περιοδικό από την πορεία του εκτός των τειχών και να το κλείσει μέσα σε τοίχους αφαιρώντας τη δυναμική του. Όμως το τυπογραφικό αυτό λάθος στο πρόγραμμα, που με5τέτρεψε τα τείχη σε τοίχους, μας επιτρέπει να θέσουμε ήδη το πρώτο ερώτημα για το τι σημαίνει πορεία εκτός των τειχών.

Έναν πρώτο ορισμό, ίσως και τον κύριο ορισμό, μας έδωσε ο κ. Τζαμιώτης στον χαιρετισμό έναρξης των εργασιών του συνεδρίου την Παρασκευή : είτε παίζεις, είπε, στην 1η εθνική κατηγορία του πολιτισμού, είτε στην περιφέρεια, μπορείς να έχεις και ιδέες και έργο.
Μια πρώτη παράσταση λοιπόν καθορίζεται από τη διαφορά μεταξύ Κέντρου και Περιφέρειας. Έτσι, μια πορεία εκτός των τειχών είναι μια πορεία με ρίσκο. Με πολλά ερωτηματικά και αβεβαιότητες. Ή ίσως με πολύ περισσότερα απ’ όσα θα είχες εντός των τειχών. Είναι επίσης μια πορεία με συνεχή αναζήτηση σημείων προσανατολισμού. Μακριά από το κέντρο θα πρέπει να απαντήσεις σε σημαντικά ζητήματα : τι εκπροσωπείς; Σε ποιους απευθύνεσαι; Ποιους αναζητάς; Ποιο περιβάλλον, πολιτισμικό, πολιτικό, οικονομικό, προσπαθείς να καταγράψεις αλλά και να αναπαραστήσεις; Βεβαίως, αν έχεις τη δυνατότητα να θέσεις όλα αυτά τα ερωτήματα.
Και επειδή νεωτερικότητα σημαίνει επίσης Λόγος και Εξουσία, τότε οι σχέσεις, τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τα πράγματα παίρνουν μια άλλη διάσταση, διαφορετική από εκείνη που μπορεί να ισχύει εντός των τειχών.

Τα νοήματα, οι αξίες και οι τρόποι ζωής καθώς επίσης και οι πρακτικές που παράγουν νοήματα – σημασίες, δηλαδή οι δυο βασικές διαστάσεις παραγωγής πολιτισμού, καθορίζουν ακριβώς και τους τρόπους με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα στην περιφέρεια, οργανώνουμε ένα συγκεκριμένο Λόγο γι’ αυτήν και την αναπαριστούμε με όρους διαφορετικότητας. Με την ίδια δηλαδή διαδικασία που μπορεί να αντιληφθεί κανείς τη νεωτερικότητα στη Δύση και την Ανατολή, στο Βορρά και το Νότο.

Η διαδικασία αυτή εκτός από πολύπλοκη είναι, όπως είπα και στην αρχή, γεμάτη κινδύνους για ένα έντυπο που θέλει όχι μόνο να την καταγράψει, αλλά και να αρθρώσει λόγο γι’ αυτήν.

1. Ένας πρώτος μεγάλος κίνδυνος είναι η ακροβασία στην οποία υποχρεώνεται το περιοδικό ανάμεσα στη Δημιουργία και την Αντιγραφή, αρκετές δε φορές στην κακή αντιγραφή. Τα ερεθίσματα που δέχεσαι από το άμεσο περιβάλλον επενεργούν καταλυτικά.
2. Ακριβώς αυτό είναι το δεύτερο κομβικό σημείο της πορείας. Υποχρεωτικά ξεκινάει με τα δικά της χαρακτηριστικά: την εντοπιότητα. Μόνο μέσω αυτής μπορεί να ρίχνει ματιές εντός των τειχών, να συγκρίνει, να δημιουργεί αποτέλεσμα, να παράγει έργο. Το να βρίσκεσαι σε περιόδους ή συγκυρίες δυναμικού ή στάσιμου περιβάλλοντος, θα καθορίσει και όλα τα υπόλοιπα. Σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να καθορίσεις τους ρυθμούς του μόνος σου. Για παράδειγμα, θα ήταν εύκολο να πει κανείς πως η ιστορία της Αργολίδας, οι χώροι της, οι άνθρωποί της αποτελούν μόνιμες πηγές πολιτισμικών πληροφοριών και ερεθισμάτων. Θα ήταν δύσκολο όμως να παραδεχτεί πως αυτό αποτελεί και τη μοναδική συνθήκη παραγωγής πολιτισμού. Αν αυτό ίσχυε, θα έπρεπε να είμαστε πολύ μπροστά.
3. Η πορεία εκτός των τειχών είναι, τις περισσότερες φορές, μια πορεία μοναχική γιατί επιβάλλεται ακόμα από μια συνήθεια βαθιά ριζωμένη μέσα μας : την αμφιβολία σε ότι μπορεί να νοηθεί ως κοινότητα. Κοινότητα αναζητήσεων, περιπλανήσεων, συζητήσεων, ιδεών, ανταλλαγών. Και είναι ένα χαρακτηριστικό που διαπερνά την πορεία ολόκληρο του κοινωνικού σώματος και όχι μόνο την εκτός τειχών πορεία. Ίσως γι’ αυτό να φαίνεται ελκυστική η πρόταση ενός κοινού δικτυακού τόπου όπως αυτός παρουσιάστηκε στη διάρκεια των συναντήσεων. Και λέω φαίνεται διότι ισχύει ακόμα στο ακέραιο το ερώτημα της ατομιστικής προσέγγισης που επέβαλλε η νεωτερικότητα και της απώλειας αίσθησης ενός κοινού νοήματος.
4. Τελευταίο και περισσότερο τεχνικό ίσως ζήτημα είναι το ερώτημα των μέσων που μπορεί να έχει στη διάθεσή του ένα έντυπο ώστε κρατηθεί στη ζωή. Όλο και περισσότερο οι εξωτερικοί παράγοντες επιδρούν θετικά ή αρνητικά. Οι συνεργάτες και τα ενδιαφέροντά τους, η ποιότητα λόγου και έργου, το αναγνωστικό κοινό αλλά και οι οικονομικές δυνατότητες, η αναγκαιότητα προσφυγής στη διαφήμιση, οι κάθε είδους επιδοτήσεις είναι στοιχεία σημαντικά που επιδρούν καθοριστικά, μερικές φορές, στην εκτός τειχών πορεία : στην καλύτερη περίπτωση επιτρέπουν διακυμάνσεις με θετικές και αρνητικές περιόδους, στη χειρότερη προδιαγράφουν μια φθίνουσα πορεία.


Στα ερωτήματα αυτά προσπάθησε να βάλει τη δική του σφραγίδα και να δώσει τις δικές του απαντήσεις το περιοδικό «Αναγέννηση» είτε μέσω της ύλης του, είτε μέσω των δραστηριοτήτων του και ιδιαίτερα εκείνων του Κύκλου της Αναγέννησης που εξέφρασε αν όχι στο σύνολό του πάντως ένα σημαντικό κομμάτι των ανθρώπων του πολιτισμού στην Αργολίδα. Η Αναγέννηση θα δημιουργήσει στην τριαντάχρονη πορεία της ένα στέκι. Το χώρο για τον οποίο μιλήσαμε τόσο πολύ στο τριήμερο αυτό. Στο στέκι αυτό θα οργανωθούν ιδέες, θα συζητηθούν ζητήματα, θα ακουστούν απόψεις, θα αρχίσει το ρήγμα στα τείχη με την παρουσίαση του έργου ανθρώπων των τεχνών και των γραμμάτων του κέντρου και της περιφέρειας. Συναντήσεις, παρουσιάσεις, έρευνες. Συζητήσεις, πολλές φορές ατέρμονες, για την τέχνη, το βιβλίο, την πολιτική, την καθημερινότητα.
Σήμερα, η Αναγέννηση έχει κατοχυρώσει μια καλή θέση στην τοπική ιστορία και σ’εκείνη των περιφερειακών περιοδικών.. Συνεχίζει την εκτός τειχών πορεία της αναζητώντας σε νέα πεδία, νέες δυνατότητες έκφρασης. Ελπίζουμε, παλαιοί και νέοι συνεργάτες, πως θα ανταποκριθεί και στις νέες απαιτήσεις των καιρών.